عوارض کم‌کاری تیروئید چیست؟ آیا کم کاری تیروئید خطرناک است؟
بله، کم کاری تیروئید درمان نشده می‌تواند خطرناک باشد و موجب عوارضی مانند افزایش سطح کلسترول، افسردگی و اختلال حافظه، مشکلات قلبی مانند افت ضربان قلب، نازایی، اختلالات قاعدگی، و در موارد شدید، کومای میکزدم شود.
با این حال، کم کاری تیروئید با آزمایش خون قابل تشخیص و درمان است، همچنین کم‌کاری تیروئید یک مشکل شایع است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با آن زندگی می‌کنند. خطر کم کاری تیروئید به میزان کاهش هورمون‌های شما و مدت زمان درمان نشدن بستگی دارد که در اغلب موارد با درمان صحیح و به‌موقع این بیماری می‌توان از بروز عوارض جدی آن پیشگیری کرد.
ما در این مقاله به شما کمک می‌کنیم تا عوارض احتمالی این بیماری را کامل و جامع بشناسید و با آگاهی بیشتری به سمت درمان و کنترل آن گام بردارید.
آیا کم‌کاری تیروئید خطرناک است؟ چه زمانی کم‌کاری تیروئید خطرناک است؟
این سوالی است که ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول می‌کند. پاسخ کوتاه و واضح این است: کم‌کاری تیروئید در صورت درمان و مدیریت صحیح، به‌هیچ‌وجه خطرناک نیست. بااین‌حال، اگر این بیماری برای مدت طولانی به حال خود رها شود و درمان نشود، می‌تواند به یک وضعیت بالقوه خطرناک تبدیل شود.
جدی‌ترین و نادرترین عارضه این بیماری، کمای میکسدم است. این یک وضعیت تهدید کننده است که در موارد بسیار شدید و پیشرفته کم‌کاری تیروئید، معمولاً پس از سال‌ها بی‌توجهی به درمان، رخ می‌دهد و بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود.
این وضعیت می‌تواند توسط عواملی مانند عفونت، مصرف داروهای خاص، یا سایر استرس‌های وارد شده به بدن آغاز شود. علائم آن شامل کاهش شدید دمای بدن، خواب‌آلودگی مفرط و در نهایت بیهوشی کامل است. کمای میکسدم یک وضعیت اورژانسی در پزشکی است و نیاز به درمان فوری در بیمارستان دارد.
بااین‌حال، تأکید می‌کنیم که این وضعیت بسیار نادر است و اکثریت قریب به اتفاق افرادی که به کم‌کاری تیروئید مبتلا هستند و تحت درمان قرار می‌گیرند، هرگز چنین تجربه‌ای نخواهند داشت. در واقع، با مصرف منظم دارو و پیگیری‌های پزشکی، احتمال بروز این عارضه به حداقل می‌رسد.
عوارض کم‌کاری تیروئید در بدن چیست؟
اگر کم‌کاری تیروئید در طولانی‌مدت درمان نشود، کمبود هورمون‌های تیروئید می‌تواند بر عملکرد تقریباً تمامی سیستم‌های بدن تأثیر بگذارد و عوارض مختلفی را در بخش‌های متفاوت بدن به همراه داشته باشد.
عوارض کم‌کاری تیروئید و مشکلات قلبی عروقی
هورمون‌های تیروئید نقش مستقیمی در سلامت قلب و عروق دارند. کمبود این هورمون‌ها از دو راه می‌تواند به قلب آسیب برساند. اول اینکه، هورمون‌های تیروئید به طور مستقیم بر روی عضلات قلب اثر می‌گذارند و مسئول تنظیم ژن‌هایی هستند که آنزیم‌های کلیدی برای انقباض و آرامش عضلات قلبی را کدگذاری می‌کنند.
وقتی میزان این هورمون‌ها پایین است، ضربان قلب شما کند می‌شود و قدرت پمپاژ آن کاهش می‌یابد. مطالعات نشان داده‌اند که این کاهش می‌تواند تا ۳۰ تا ۵۰ درصد از حجم خونی که قلب در هر تپش پمپاژ می‌کند را کاهش دهد و در نتیجه، ممکن است در هنگام فعالیت‌های فیزیکی، دچار تنگی نفس شوید.
دومین راه، اثر غیرمستقیم این بیماری بر روی کلسترول است. کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده می‌تواند باعث افزایش سطح کلسترول بد (LDL) در خون شود. این افزایش کلسترول، ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، از جمله بیماری عروق کرونر و نارسایی قلبی را به‌شدت بالا می‌برد.
یکی دیگر از عوارض نادر اما جدی در موارد پیشرفته بیماری، تجمع مایع در اطراف قلب است که به آن پریکاردیت گفته می‌شود. این عارضه در تقریباً یک‌سوم بیماران با کم‌کاری تیروئید شدید و پیشرفته دیده می‌شود و به دلیل افزایش نفوذپذیری مویرگ‌ها رخ می‌دهد که باعث نشت مایع به فضای اطراف قلب می‌شود. این وضعیت به‌ندرت به حالتی اورژانسی مانند تامپوناد قلبی تبدیل می‌شود، چرا که مایع به‌تدریج و به‌آرامی جمع می‌شود.
عوارض کم‌کاری تیروئید بر کلیه
کم‌کاری تیروئید شدید و درمان‌نشده می‌تواند بر عملکرد کلیه‌ها نیز تاثیر بگذارد. این اتفاق معمولاً به دلیل کاهش جریان خون به کلیه‌ها رخ می‌دهد. زمانی که خون کافی به کلیه‌ها نرسد، توانایی آن‌ها در دفع آب اضافی و جذب سدیم از خون کاهش می‌یابد. این اختلال می‌تواند منجر به کاهش غیرعادی سطح سدیم در خون شود.
هرچند این عارضه مانند مشکلات قلبی شایع نیست، اما می‌تواند بر تعادل مایعات و الکترولیت‌های بدن تاثیر بگذارد. نکته امیدوارکننده این است که این مشکلات کلیوی نیز با جایگزینی هورمون‌های تیروئید قابل‌درمان هستند. بااین‌حال، اگر سطح هورمون‌ها برای مدت طولانی بسیار پایین باقی بماند، ممکن است روند بهبودی عملکرد کلیه‌ها کمی زمان‌بر باشد.
کم‌کاری تیروئید و عوارض سیستم عصبی
بیماری کم‌کاری تیروئید می‌تواند به سیستم عصبی شما نیز آسیب برساند. کمبود طولانی‌مدت هورمون تیروئید می‌تواند باعث آسیب به اعصاب محیطی شود که به آن نوروپاتی محیطی می‌گویند. این اعصاب، پیام‌ها را از مغز و نخاع به سایر نقاط بدن منتقل می‌کنند و آسیب به آن‌ها می‌تواند منجر به علائمی مانند درد، بی‌حسی و احساس سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها و پاها شود.
علاوه بر این، کم‌کاری تیروئید ممکن است باعث ضعف عضلانی در اندام‌ها، به ویژه در بخش‌های نزدیک به تنه مانند شانه‌ها و لگن، شود. این ضعف می‌تواند راه رفتن را برای شما دشوار کند و حتی بر روی توانایی شما در صحبت کردن نیز تاثیر بگذارد. در برخی افراد، این بیماری می‌تواند احتمال ابتلا به سندروم تونل کارپال را نیز افزایش دهد که باعث درد و بی‌حسی در مچ و انگشتان دست می‌شود.
کم‌کاری تیروئید و ناباروری
موضوع ناباروری می‌تواند برای بسیاری از افراد دلهره‌آور باشد، اما بسیار مهم است که بدانید که تاثیر کم‌کاری تیروئید بر این موضوع نیز قابل‌کنترل است. هورمون‌های تیروئید نقش کلیدی در تنظیم متابولیسم هورمون‌های جنسی دارند که مسئول تولید اسپرم و تخمک هستند؛ بنابراین، کمبود این هورمون‌ها می‌تواند به طور مستقیم بر قدرت باروری در مردان و زنان تاثیر بگذارد.
- در زنان: کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث بی‌نظمی در چرخه قاعدگی شود. پریودها ممکن است نامنظم‌تر شوند، با فواصل طولانی‌تر رخ دهند یا خونریزی شدیدتری داشته باشند. این اختلال در تخمک‌گذاری، می‌تواند باردار شدن را دشوار کند. به همین دلیل، متخصصان توصیه می‌کنند که اگر برای باردار شدن با مشکل مواجه هستید، حتماً عملکرد تیروئید خود را بررسی کنید.
- در مردان: کمبود هورمون‌های تیروئید می‌تواند با عوارضی مانند کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ و شکل غیرطبیعی اسپرم همراه باشد. همچنین، سطح تستوسترون در مردان مبتلا به این بیماری اغلب پایین‌تر از حد طبیعی است.
کم‌کاری تیروئید و عوارض بارداری
بارداری یک دوره بسیار حساس است و کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده می‌تواند خطرات جدی را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. اگر خانمی در دوران بارداری یا پیش از آن دچار کم‌کاری تیروئید باشد و درمان نشود، احتمال بروز عوارضی مانند فشارخون بالا در اواخر بارداری (پره اکلامپسی)، زایمان زودرس، یا حتی سقط جنین افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، رشد فیزیکی و ذهنی جنین به‌شدت به هورمون‌های تیروئید وابسته است. کمبود این هورمون‌ها در بدن مادر می‌تواند باعث نقایص مادرزادی در نوزاد شود و حتی ممکن است ضریب هوشی او را اندکی پایین‌تر از حد طبیعی نگه دارد.
به همین دلیل، اگر مبتلا به کم‌کاری تیروئید هستید و قصد بارداری دارید یا باردار شده‌اید، بسیار حیاتی است که دراسرع‌وقت به پزشک خود اطلاع دهید. حتی اگر در حال حاضر از داروی تیروئید استفاده می‌کنید، ممکن است پزشک نیاز به تنظیم دوز دارو و انجام آزمایش‌های مکرر داشته باشد. با مراقبت‌های صحیح و تنظیم دوز دارو، می‌توان با اطمینان از سلامت مادر و جنین، از این عوارض جلوگیری کرد.
در مقاله زیر به طور دقیق به تاثیر کم کاری تیروئید بر بارداری پرداخته شده است:
کم‌کاری تیروئید و گواتر
هنگامی که تیروئید کم‌کار به دلیل کمبود ید یا حمله خودایمنی نمی‌تواند هورمون‌های کافی تولید کند، غده هیپوفیز هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) را برای جبران آزاد می‌کند. این تحریک مداوم TSH باعث رشد و بزرگ شدن سلول‌های تیروئید می‌شود و در نهایت منجر به گواتر می‌شود.
تاثیر کم‌کاری تیروئید بر روی پوست و مو
یکی از اولین علائمی که ممکن است در صورت کم‌کاری تیروئید متوجه آن شوید، تغییر در وضعیت پوست و موی شما است. هورمون‌های تیروئید در سلامت و شادابی بافت‌های بدن نقش دارند، و کمبود آن‌ها باعث خشکی، زبری و ضخیم شدن پوست می‌شود. موها نیز ممکن است خشک، زبر و شکننده شوند و به‌راحتی بریزند. یکی از علائم خاص که در برخی موارد دیده می‌شود، ریزش مو از بخش بیرونی ابروها است.
برای آگاهی دقیق‌تر از تأثیر کم‌کاری تیروئید بر مو، مطلب زیر را بخوانید:
در موارد شدیدتر، ممکن است دچار عارضه‌ای به نام میکسدم شوید. این وضعیت به دلیل تجمع نوعی ماده در زیر پوست رخ می‌دهد که باعث ورم و پف‌کردگی، به خصوص در صورت، اطراف چشم‌ها و در اندام‌های انتهایی می‌شود. صورت شما ممکن است حالتی بی‌احساس و پف‌آلود پیدا کند و حتی زبان شما بزرگ‌تر از حد طبیعی به نظر برسد.
اگر می‌خواهید بدانید چه ارتباطی بین کم کاری تیروئید با خشکی پوست وجود دارد، پیشنهاد می‌کنیم مقاله زیر را مطالعه کنید:
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
پس از آشنایی با عوارض کم‌کاری تیروئید، ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که چه زمانی لازم است برای بررسی وضعیت خود به پزشک مراجعه کنید. شما باید به‌محض مشاهده هرگونه علائم غیرعادی، برای مراجعه به پزشک و انجام چکاپ‌های لازم آماده شوید. این علائم ممکن است در ابتدا خفیف باشند و با گذشت زمان بدتر شوند.
به‌طورکلی، توصیه می‌شود در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر که به طور مداوم و بی‌دلیل در شما وجود دارند، به پزشک مراجعه کنید:
- احساس خستگی یا بی‌حالی مداوم و بی‌دلیل
- افزایش وزن غیرعادی که با رژیم غذایی و ورزش عادی شما همخوانی ندارد
- حساسیت شدید به سرما
- پوست خشک و موهای شکننده یا نازک
- مشکلات حافظه و کاهش تمرکز
- صدای گرفته یا خشن
- احساس درد یا ضعف در عضلات
همچنین، اگر در حال حاضر تحت درمان کم‌کاری تیروئید هستید، بسیار مهم است که طبق توصیه پزشک خود، به طور منظم برای انجام آزمایش‌های خون مراجعه کنید. این آزمایش‌ها به پزشک شما کمک می‌کنند تا مطمئن شود که دوز داروی شما مناسب است و در صورت نیاز، آن را برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی تنظیم کند.
یادداشتی از تیم دارو دات کام
شناختن عوارض احتمالی یک بیماری می‌تواند نگران‌کننده باشد، به‌خصوص زمانی که این بیماری یک وضعیت مزمن مانند کم‌کاری تیروئید است. اما لازم است بدانید که شما در این مسیر تنها نیستید و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با موفقیت این بیماری را کنترل می‌کنند و یک زندگی عادی و سالم دارند.
کم‌کاری تیروئید درمانی مؤثر دارد و با مراقبت مناسب، قابل‌کنترل است. داروهای جایگزین هورمون تیروئید، مانند لووتیروکسین، برای بازگرداندن سطح هورمون‌های بدن شما به حالت طبیعی طراحی شده‌اند و مصرف منظم آن‌ها حیاتی است.
به خودتان یادآوری کنید که اقدامات کوچک اما منظم، مانند مصرف روزانه و به‌موقع داروی خود و انجام آزمایش‌های خون دوره‌ای، بزرگ‌ترین قدم برای محافظت از سلامتی شماست.
با این اقدامات ساده و همکاری با پزشک خود، می‌توانید از بروز تمامی عوارض جدی جلوگیری کنید و با خیالی آسوده به زندگی خود ادامه دهید.
